فتق دیسک کمری مسئول یک سری سندرم های دردناک شایع در بیماران می باشد. این درد ها از زمان بقراط شناخته شده بودند. درمان درد دیسک توسط متخصص مغز و اعصاب صورت می گیرد. جالب است بدانید که اولین جراحی دیسک کمری در حدود صد و ده سال قبل انجام شده است.
شایعترین علامت بیرون زدگی دیسک، درد خفیف کمری است. تقریبا تمام افراد بالای سی سال به درجاتی دچار تغییرات در دیسک های مهره ای هستند.
پارگی دیسک ستون فقرات در دهه های ۴-۶ عمر بیشتر از هر زمان دیگری است. بروز درگیری دیسک در سنین زیر ۲۵ سال و بالای ۶۰ سال بسیار ناشایع است.
درد ناشی از دیسک کمری چه علایمی دارد؟
- درد دیسک ممکن است تنها در کمر باشد. در بعضی افراد این درد به صورت ارجاعی ظاهر می شود. درد ارجاعی در اندام های تحتانی احساس شود.
- کمردرد بعد از بلند کردن جسم سنگین یا چرخش ستون فقرات بدتر می شود.
- معمولا درد با دراز کشیدن یا نشستن تخفیف می یابد. در بعضی افراد درد حتی در این وضعیت نیز کمتر نمی شود.
نشانه های دیسک ستون فقرات در معاینه چیست؟
- کاهش قوس کمری
- غیرقرینگی در عضلات اطراف ستون فقرات
- کاهش محدوده حرکتی
- درد در لمس مهره های کمری
- تحلیل عضلات در پاها
درد ناشی از دیسک های کمری
درد ناشی از دیسک های کمری اغلب به صورت تحریک عصب سیاتیک است. درد ماهیت سوزشی و تیرکشنده دارد. به پشت ران و یا کنار ران ها انتشار می یابد. درد ممکن است تا ناحیه مچ پا و یا کف پا نیز ادامه یابد. این درد اغلب با عطسه کردن یا سرفه کردن بدتر می شود.
عوارض بروز دیسک گردنی چیست؟
بیرون زدگی دیسک های گردن منجر به آسیب به ریشه عصب می شود. در صورت پیشرفت، فشار روی نخاع گردنی ایجاد می کند. هرچند درگیری نخاع گردنی چندان شایع نیست. در صورت تنگی کانال نخاع به واسطه دیسک این فشار ظاهر می شود. همین طور پارگی های وسیع دیسک منجر به درگیری نخاع می شود.
بیشترین مهره های درگیر از مهره پنجم تا هفتم گردنی هستند.
نشانه های بیرون زدگی دیسک گردن
- سفتی گردن، اولین علامتی است که ظاهر می شود.
- اسپاسم عضلات اطراف گردن (فرد دچار گرفتگی و درد در عضلات گردن می شود)
- احساس درد و گرفتگی در قسمت داخلی کتف
- درد سوزشی و گزگز و مورمور
- تشدید علایم با حرکت سر و گردن
- تشدید علایم با کشیده شدن بازو
- بهبود درد با بالا آوردن دستها و خم کردن پشت سر
فشردگی طناب نخاعی
با پیشرفت فتق دیسک علایم فشار روی نخاع آغاز می شود. این نشانه ها را جدی بگیرید. بلافاصله به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید:
- عدم تعادل و افتادن های مکرر
- سختی در انجام کارهای ظریف با دست ها
- راه رفتن با قدم های باز جهت حفظ تعادل
- ضعیف شدن عضلات
تشخیص دیسک ستون فقرات
تشخیص درگیری عصب به علت بیرون زدگی دیسک بر اساس بالین بیمار، شرح حال و معاینه پزشک است.
انجام MRI در وهله اول ضروری نیست.
چه زمانی نیاز به انجام MRI جهت تشخیص فتق دیسک است؟
بهترین روش انتخابی در تشخیص درد دیسک ام آر آی می باشد. در این روش ساختار نخاع و ریشه اعصاب و فشار ناشی از دیسک را می توان دید. بررسی تغییرات دژنراتیو دیسک و پارگی دیسک نیز با ام آر آی انجام می شود.
مواردی که نیازمند انجام MRI هستند:
- عدم پاسخ به درمان های دارویی و فیزیوتراپی بعد از شش هفته
- علایم درگیری عصبی حاد یا پیشرونده
- بروز احتباس ادراری
- بی حسی ناحیه تناسلی
- شک به بروز متاستاز یا ضایعه عفونی
جالب است بدانید که ۵۰-۲۷ % افرادی که کمردرد ندارند، درام آر آی تغییرات دیسک مفصلی دارند. مشاهده شدن این عوارض ربطی به بروز درد دیسک در آینده ندارد. بنابر این توصیه می شود که ام آر آی فقط در موارد ضروری انجام شود.
نقش نوار عصب و عضله در تشخیص
نوار عصب و عضله به منظور تشخیص میزان درگیری اعصاب و بررسی شدت آسیب وارده درخواست می گردد.
سی تی میلوگرافی
به طور شایع از سی تی اسکن برای تشخیص دیسک استفاده نمی شود، مگر در موارد زیر:
- بیمار قادر به تحمل ام آر آی نباشد (به دلیل ترس از فضای بسته )
- وجود باطری قلب
- وجود وسایل الکتریکی کاشته شدن در بدن مثل محرک های مغزی(DBS)
چه مواردی ممکن است با درد دیسک گردنی اشتباه شوند؟
- التهاب مفصل شانه
- بروز ضایعات تندونی شانه
- درگیری تاندون های گرداننده مفصل شانه
- تومور های درگیر کننده بخش فوقانی ریه
درمان غیر جراحی دیسک
بیشتر کمردردهای حاد طی چند روز تا چند هفته بهبود می یابند. تنها در صد کمی از افراد نیازمند جراحی برای درد دیسک خواهند بود. درمان های حمایتی عبارتند از:
- مصرف مسکن و داروهای ضد التهابی
- استراحت در موارد دیسک کمری
- بستن گردن بند در موارد دیسک گردنی
- فیزیوتراپی
- تزریق موضعی کورتون جهت کاهش تورم و فشار روی ریشه عصب
- تمرینات ورزشی در منزل جهت کاهش درد
چه زمانی برای درمان درد دیسک باید به جراح ستون فقرات مراجعه کنیم؟
- درد پیشرونده و غیر قابل کنترل
- علایم فشار روی طناب نخاعی
- بی حسی ناحیه تناسلی و احتباس ادراری
- ضعیف شدن عضلات
- بروزعوارض مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب
انواع روش های جراحی دیسک
- برداشتن دیسک با جراحی باز(open discectomy)
- میکرودیسک اکتومی(micro discectomy )
- برداشتن دیسک به روش کم تهاجمی( minimally invasive)
روش اول درمان جراحی دیسک، جراحی به شیوه رایج و استاندارد لامینکتومی می باشد.
میکرودیسک اکتومی این روزها بیشتر انجام می شود. در این روش میزان برش جراحی بسیار کم است. از میکروسکوپ استفاده میشود. میزان برداشتن استخوان کمتر از روش رایج است.
بیشترین تکنیک کاربردی روش کم تهاجمی می باشد. با استفاده از فلوروسکوپی این روش قابل انجام است. درد بعد از جراحی این عمل کمتر از سایر روش هاست. بیمار زودتر می تواند به فعالیت های روزانه خود برگردد.
