تشنج در بارداری

تفاوت در متابولیسم داروهای ضد تشنج در خانم ها، هورمون های استروئیدی و دوره باروری در زنان سبب توجه به زنان در زمینه تشنج شده است. در این بخش به بررسی نقش بارداری بر تشنج و همچنین تاثیر داروهای ضد تشنج در بارداری و باروری می پردازیم.

شیوع صرع در زنان نسبت به مردان بالاتر نیست ولی تشنج در زنان تحت تاثیر استروئید های دوران بارداری قرار می گیرد.

استروژن به عنوان ماده مستعد کننده بروز تشنج شناخته می شود. پروژسترون و متابولیت های آن خاصیت پیشگیری کننده از تشنج دارند.

هورمون های استروئیدی تخمدان در غشای سلول های عصبی تاثیرات تحریک کننده آنی دارند. همچنین تاثیرات آن طولانی پایدار می ماند.

استروژن فعالیت نوروترنسمیتر( انتقال پیام عصبی ) تحریکی در بعضی نواحی مغز دارد. در نتیجه تعداد سیناپس های تحریکی را افزایش می دهد. تغییرات مهمی در تحریک پذیری عصبی با نوسان سطح استروژن و پروژسترون در مغز رخ می دهد. این تغییرات طی دوره سیکل قاعدگی نیز دیده شده است.

تقریبا یک سوم زنان مبتلا به صرع دچار تشنج طی سیکل قاعدگی خود هستند.(تشنج کانتمینال)

این افراد تشنج های بیشتر وشدیدتری را درست قبل از شروع قاعدگی و طی این دوره تجربه می کنند. برخی حتی در زمان تخمک گذاری یعنی حدودا دوهفته بعد از شروع سیکل ماهانه نیز دچار افزایش تشنج می شوند.

در این زمان ها سطح استروژن نسبتا بالا و سطح پروژسترون مقداری پایین تر است. برخی مطالعات نقش درمان با پروژسترون در زنان مبتلا به تشنج کانتمینال را بررسی کرده اند. نقش این هورمون ها در بروز تشنج در زمان بلوغ و یائسگی تاکنون شناخته نشده است.

متابولیسم و عملکرد بعضی داروها، کنترل تشنج در زنان را مشکل می کند. داروهایی مثل کاربامازپین، فنی توئین، فنوباربیتال، پیریمیدون تداخل زیادی با هورمون استروژن ایجاد می کنند. به میزان کمتر توپیرامات و اکسکاربازپین این اثرات را دارند.

در زنان مصرف کننده داروهای صرع متابولیسم هورمون های ضدبارداری افزایش می یابد. بنابراین در صدی از فعالیت این هورمونها کاهش می یابد. میزان شکست قرص های ضد بارداری در زنان مصرف کننده این داروها به ۶% درسال می رسد. در زنان بدون صرع شکست این دارو ها تنها یک در صد در سال است.

توصیه می شود در زنان  صرعی که تمایل به جلوگیری از بارداری دارند از قرص هایی با محتوای ۵۰ میکروگرم یا بیشتراستروژن استفاده کنند. در غیر این صورت یک روش کمکی ضد بارداری موثر خواهد بود. راه دیگر تغییر داروی ضد تشنج می باشد تا با هورمون های استروئیدی تداخل نداشته باشد.

باروری در صرع

تغییراتی در سلامت باروری در زنان و مردان صرعی رخ می دهد. میزان باروری در مردان و زنان صرعی یک سوم تا دو سوم افراد سالم است. تعداد فرزندان کمتر در افرادتشنجی نیز گزارش شده است. این در حالی است که میزان ازدواج این افراد مشابه جمعیت عمومی است. این کاهش فرزند آوری در نتیجه تغییرات در فیزیولوژی در افراد مبتلا به تشنج می باشد.

اختلالات غدد درون ریز باروری در مردان و زنان تشنجی افزایش می یابد.این تغییرات شامل اختلال در سیکل قاعدگی و هورمون LH و پرولاکتین و سایر هورمون های جنسی است. بعضی از این اختلالات در نتیجه بروز تشنج ها رخ می دهد.

داروهای ضد تشنج منجر به تغییر غلظت هورمون های جنسی و متابولیسم آن ها می شود.

برخی داروهای ضد تشنج مثل والپروات، با مهار متابولیسم استروئید غلظت هورمون های استروئیدی به خصوص آندروژن ها را افزایش می دهند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک در صرع

سندرم تخمدان پلی کیستیک در ۷% زنان در سنین باروری دیده می شود. زنان مبتلا به صرع  به میزان بیشتری در معرض ابتلا هستند.

معیارهای تشخیص تخمدان پلی کیستیک شامل آزمایشات خونی و علایم بالینی می باشد. شواهد افزایش اندروژن وقاعدگی های بدون تخمک گذاری مشخصه آن است.نشانه های افزایش اندروژن عبارتند از:

• پرمویی (افزایش رشد موهای زاید)، در صورت و بدن و ناحیه تناسلی
• چاقی
• بروز آکنه (جوش)
• ریزش موهای ناحیه گیجگاهی و نازک شدن موهای جلوی سر

عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک

• تنگ شدن جدار شریان ها
• دیابت
• سرطان رحم
• نازایی

۳۰% دوره های قاعدگی در زنان صرعی فاقد تخمک گذاری است. این میزان در افرادی که داروی سدیم والپروات مصرف می کنند بیشتر نیز بوده است. خطر افزایش آندروژن در زنان صرعی که سدیم والپروات مصرف میکنند به ۴۰% می رسد

اختلالات جنسی در تشنج

تقریبا یک سوم زنان و مردان مبتلا به صرع دچار مشکلات جنسی هستند.

در مردان کاهش میل جنسی، اختلال در برانگیختگی و حفظ آن و تاخیر در انزال به وجود می آید.

 خانم ها به علت اسپاسم واژن و کاهش ترشحات واژن نزدیکی دردناک را تجربه می کنند.

سایر علل تاثیرگذار در اختلالات جنسی تشنج

• تغییرات مغزی نواحی کنترل کننده عملکرد جنسی،  به علت امواج غیرطبیعی مغز
• اختلال در غده هیپوفیز در صرع
• عوارض جانبی داروهای ضدصرع

آیا مصرف داروی ضدتشنج در بارداری برای جنین خطرناک است؟

در پاسخ باید گفت درست است که تقریبا تمام داروهای صرع تا حدودی ممکن است عوارضی برای جنین داشته باشد. اما یک صرع غیرقابل کنترل به مراتب عوارض شدیدتری برای جنین خواهد داشت.

 مصرف داروی سدیم والپروات و توپیرامات هر دو منجر به ناهنجاری هایی در جنین شده است. همچنین با افزایش دوز والپروات تاثیرات منفی روی هوش کودک مشاهده شده است. در حالی که مصرف فنی توئین، کاربامازپین و لاموتریجین منجر به افت هوش کودک نمی شوند.

در دوران بارداری باید تشنج بیمار را با حداقل دوز دارو و ترجیحا تعداد داروی کمتر کنترل نمود.در ضمن انجام نوار مغز در فرد باردار کاملا بی خطر است.

خانم های صرعی که دچار مشکلات باروری، سیکل های قاعدگی نامنظم، اختلال جنسی، چاقی و پرمویی می شوند را باید به متخصص غدد ارجاع داد.

در آقایان در صورت بروز نازایی و اختلال عملکرد جنسی، آزمایش آنالیز اسپرم و مراجعه به متخصص غدد الزامی است.

تمام مشکلات باروری در افراد مبتلا به صرع قابل درمان هستند.