لرزش دست اساسی یا لرزش اسنشیال

شاید شما هم با افرادی برخورد کرده باشید یا احیانا افرادی را بشناسید که دارای لرزش بدن و یا لرزش دست مداوم و یا مقطعی هستند. در این مقاله به بررسی بیماری لرزش دست اساسی یا لرزش دست اسنشیال (Essential Tremor) می پردازیم. پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات جامع تر در مورد انواع بیماریهایی که مسبب این عارضه هستند به این مقاله مراجعه فرمائید.

“بیماری های لرزش بدن و لرزش دست چه بیماری هایی هستند و چرا اتفاق می افتند؟”

بیماری لرزش اسنشیال متداولترین اختلال حرکتی است که می تواند شامل لرزش دست یا لرزش دیگر اندام های بدن نظیر سر باشد. این بیماری بیشتر در افراد بالغ گزارش می شود و معمولا  افراد میانسال و محدوده سنی ۶۰ سال به بالا درگیر آن می شوند. با افزایش سن احتمال ابتلا به این عارضه افزایش می یابد. بطور میانگین درصد ابتلا در افراد بین ۶۰ تا ۶۵ سال ۰.۹% و افراد بالای ۶۵ سال ۴.۶% است.

نشانه اصلی

شاخصه اصلی و مهمترین نشانه بیماری لرزش اسنشیال، بروز لرزش در اندام ها بویژه دست در هنگام انجام یک حرکت ارادی و حتی در زمان انجام معاینات پزشکی است و نباید آن را با بیماری پارکینسون که دارای نشانه های مشابه است اشتباه گرفت. 

تکانه ها و لرزش های دست یا لرزش اندام در این بیماری خفیف و غیر قرینه است. لرزش دست یا اندام در مقایسه با بیماری پارکینسون با شدت کمتری اتفاق می افتد. ضربان و شدت لرزش در دو دست متفاوت بوده و معمولا یک دست با شدت بیشتری نسبت به دست دیگر  است. این میزان حدود ۳۰ درصد سریعتر و شدیدتر می لرزد. حتی در برخی بیماران (حدود ۵ درصد بیماران) ممکن است لرزش تنها در یک دست مشاهده شود.

سن شروع

باید در نظر داشت که تنها ۵ درصد از افرادی که دچار بیماری لرزش اساسی هستند، علائم بیماری از سنین کودکی در آنها شروع شده است.

در برخی از بیماران مبتلا، لرزش در همه حرکات ارادی اتفاق نمی افتد و تنها زمانی که فرد برای انجام آن عمل نیاز به هماهنگی بین سر و دست دارد لرزش های اسنشیال مشاهده می شود به عنوان مثال زمانی که فرد می خواهد چای بنوشد یا با قاشق غذا بخورد که در این مواقع ممکن است حتی فرد دچار لرزش سر نیز بشود.

آیا ژنتیک نقشی دارد؟

بیماری لرزش اسنشال یا بیماری لرزش دست اساسی یک بیماری ارثی است.

به احتمال نزدیک به یقین یکی از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به این بیماری وارثتی است و ارتباط  ژنتیکی با خویشاوندان درجه یک بیمار دارد، بطوریکه تخمین زده می شود افرادی که دارای اقوام درجه یک با بیماری لرزش اسنشیال هستند به میزان پنج برابر بیشتر  مستعد  ابتلا به این بیماری هستند.

سیر بیماری

لرزش اساسی  یک بیماری مزمن و پیشرونده سیستم عصبی است که ویژگی اصلی آن لرزش در حین انجام حرکات ارادی مثلا در هنگام نوشتن یا غذاخوردن است. میزان لرزش در بیماران مختلف متفاوت است اما به طور معمول این میزان بین ۴ تا ۱۲ هرتز (۴ تا ۱۲ تکانه در هر ثانیه) خواهد بود. در صورت پیشرفت بیماری ممکن است این تکانه یا لرزه ها در اندامهایی نظیر سر، گردن  و فک یا حتی در صدای فرد نیز ظاهر شوند.

نقش محیط در بروز لرزش

شرایط و کیفیت زندگی روزمره افراد در بروز و پیشرفت بیماری بیماری لرزش اسنشال موثر هستند به عنوان نمونه احتمال ابتلای کارگران یا افرادی که با مواد حاوی ترکیبات سرب سر و کار دارند بسیار زیاد است.

حتی رژیم غذایی نیز می تواند از عوامل تاثیر گذار باشد. تحقیقات صورت گرفته بر روی برخی از بیماران مبتلا به لرزش اساسی نشان داده است که رژیم ها و ترکیبات غذایی نظیر قهوه، سس ها و انواع گوشت های فرآوری شده نظیر سوسیس و کالباس که در آنها ماده ای به نام هارمین وجود دارد شانس ابتلا و تشدید بیماری را افزایش می دهد. 

ارتباط با مصرف الکل

مصرف مشروبات الکلی از این جهت که باعث صدمه به سلول های مغزی و به ویژه سلولهای عصبی مخچه می شوند نیز می تواند از عواملی باشد که شانس ابتلا به بیماری لرزش اساسی را افزایش می دهد. 

شباهت آن با پارکینسون

۲۰ درصد افراد مبتلا به لرزش اساسی دچار لرزش دست ها در وضعیت استراحت (بدون حرکت) هستند. بدون اینکه سایر نشانه های بیماری پارکینسون را داشته باشند. چون همان طور که گفتیم مشخصه این لرزش، بروز آن در حین فعالیت است. ولی در تعداد کمی،، لرزش در وضعیت بی حرکتی نیز دیده می شود و این حالت اغلب به صورت تاخیری در این بیماری ظاهر میشود.

دیگر نشانه های بیماری لرزش دست اساسی چیست؟

علامت دیگری که گاهی در همراهی با لرزش دست اساسی دیده میشود عدم تعادل است که اغلب خفیف است و به ندرت شدت پیدا می کند.بر اساس برخی شواهد این حالت در افراد مبتلا به لرزش فک،گردن و صدا بیشتر محتمل است.

از سایر علایمی که در این افراد میتوان به ان اشاره کرد بروز اختلالات شناختی و اختلال حافظه و کاهش حافظه عملکردی است که البته علل و مکانیسم بروز این حالت در بیماران لرزش اساسی هنوز شناخته شده نیست.

از جمله عوارضی که به صورت کمتر شایع و موردی در بیماران مبتلا به این بیماری ممکن است ظهور کند می توان موارد ذیل را نام برد:

• وجود سندرم اختلال اضطرابی مدتها  قبل از بروز نشانه های بیماری لرزش دست اساسی یا اسنشیال 
•  وجود بیماری افسردگی های که گاهی اوقات منجر به  عدم پذیرش درمان توسط بیمار میشود
• کاهش خفیف در حس بویایی 

میزان پیشرفت

بیماری لرزش اسنشیال یا لرزش اساسی یک بیماری پیش رونده است. یعنی ممکن است فرد بیمار مدت زیادی و حتی سالها دارای لرزش های خفیفی باشد و هیچ تغییری در شدت بیماری ایجاد نشود ولی با افزایش سن و کهولت اندام ها بطور حتم بیماری پیشرفت کرده و شدت لرزش ها زیاد تر می شود.

به طور میانگین سرعت پیشرفت بیماری حدود ۲ تا ۵ درصد در هر سال است.

با پیشرفت بیماری لرزش ممکن است به سایر اعضا از جمله فک و گردن گسترش یابد و احتمال رخداد این حالت در خانمها بیشتر از آقایان است.

لرزش گردن گاهی به قدری خفیف است که خود فرد متوجه آن نیست و این لرزش جز در موارد شدید با دراز کشیدن بهبود می یابد.

افتراق از دیستونی

یکی از موارد مهمی که در تشخیص بیماری این است  که اگر بیمار تنها دچار لرزش گردن است و هیچ لرزشی در دست ها دیده نمی شود، باید سایر تشخیصها از جمله بیماری دیستونی گردنی را نیز در نظر داشت.

احتمال بروز پارکینسون

بیماران مبتلا به لرزش اساسی چهار برابر سایر افراد مستعد و در خطر ابتلا به بیماری پارکینسون هستند.

تنها در حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد بیماران مبتلا به دنبال لرزش شدید دستها دچار ناتوانی در انجام امور روزمره می گردند

احتمال تشخیص اشتباه

در بسیاری از موارد در هنگام ویزیت و تشخیص بیماری لرزش اسنشیال، این بیماری با بیماری هایی نظیر پارکینسون و دیستونی که دارای نشانه های مشابه هستند اشتباه گرفته می شود در حدی این میزان تشخیص اشتباه در حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد در معاینات اولیه اتفاق می افتد.

بیماری لرزش دست اساسی چه فرقی با پارکینسون دارد؟

شاید بزرگترین تفاوت بین بیماری لرزش اساسی و پارکینسون در ناحیه ای است که لرزش بروز می کند. در پارکینسون لرزش ها عمدتا در مفاصل ارتباطی بین انگشت ها و کف دست رخ می دهد در حالیکه لرزش ها در بیماری لرزش اسنشیال بیشتر در مچ دست اتفاق می افتد.

شدت لرزش ها در پارکینسون زمانی که بیمار مچ دست را می چرخاند افزایش می یابد. در بیماری لرزش اساسی عموما جهت لرزش های دست در جهت خم و راست شدن مچ است.

تاخیر زمانی در بروز لرزش ها نیز یکی از نشانه هایی است در افتراق بین دو بیماری لرزش اساسی و پارکینسون موثر است. بطور معمول زمانی که بیمار از حالت استراحت به حالت فعالیت تغییر موضع می دهد، مثلا بیمار از حالت نشسته به حالت راه رفتن می رود، اگر لرزش ها بلافاصله بروز نمود احتمال اینکه بیماری لرزش اساسی باشد بیشتر است. ولی اگر تاخیر در بروز لرزش ها وجود داشت تشخیص احتمالی بیماری پارکینسون خواهد بود.

از دیگر نشانه هایی که در تشخیص افتراقی بین دو بیماری لرزش اسنشیال و پارکینسون کمک کننده است به موارد ذیل می توان اشاره نمود که بیشتر در افراد مبتلا به پارکینسون دیده می شوند:

• کاهش حرکات ماهیچه های صورت یا به اصطلاح کاهش در میمیک صورت به عنوان مثال کاهش در سرعت پلک زدن بیمار
•  بالا رفتن سرعت حرف زدن
• کند شدن حرکات بدن نظیر راه رفتن و تکان دادن دست ها حین راه رفتن

نکته حائز اهمیت

یکی از مهمترین نکاتی که باید در نظر داشت و غالبا افراد و پزشکان را دچار اشتباه می کند عدم دریافت سابقه مصرف دارویی یا عدم توجه به شرایط قبلی بیمار است.

به عنوان مثال مصرف داروهایی مانند سدیم والپروات و لیتیوم، کورتون و داروهای مورد استفاده در بیماری آسم، میتواند سبب بروز لرزش شود.

سابقه ابتلا به بیماری پر کاری تیروئید و درگیری بیمار با محیط های آلوده به سرب نظیر صنایع باتری سازی یا رنگ رزی، مصرف قهوه و سیگار کشیدن می تواند علت اصلی بروز لرزش ها در بیمار باشد.

آیا بیماری لرزش دست اسنشال درمان دارد؟ چه زمانی بیمار مبتلا به لرزش اساسی نیاز به درمان دارد؟

زمانی بیمار نیاز به درمان دارد که این لرزش برای بیمار ناخوشایند بوده و عملکرد و روند طبیعی  زندگی وی را مختل کرده باشد.

به طور کلی بر اساس شدت بیماری و طبق تشخیص پزشک متخصص مغز و اعصاب دو نوع درمان برای بیماری در نظر گرفته می شود:

درمان دارویی:

در این حالت نورولوژیست پس از بررسی و تشخیص بیماری بر اساس شدت آن اقدام به تجویز دارو میکند.

داروی هایی نظیر پروپانولول یا پیریمیدون و یا مصرف هم زمان آنها می نماید. البته ممکن است مصرف این داروها باعث ایجاد نشانه هایی نظیر حالت تهوع یا عدم تعادل در بیمار شود که این موارد با تجویز برخی داروهای دیگر عوارض آنها کاهش می یابد.

در بیشتر بیماران مصرف داروها طبق تجویز متخصص مغز و اعصاب باعث کاهش ۳۰ تا ۷۰ درصد نشانه های بیماری و لرزش ها می گردد. حتی در مواردی که لرزش ها خفیف است عوارض کاملا مرتفع می گردند.

البته برخی داروهای دیگر نظیر توپیرامات،آلپروزولام،کلونازپام و گاباپنتین نیز در درمان بیماری لرزش اساسی یا اسنشیال استفاده می شوند.

ولی در همیشه باید در نظر داشته باشید که مصرف این داروها بصورت خود سر و بدون تشخیص نورولوژیست خطرناک بوده و باعث مسمومیت و حتی تشدید عوارض بیماری ها می شود.

درمان جراحی:

در موارد شدید و مقاوم به درمان دارویی از روش تالاموتومی استریوتاکتیک(جراحی کم تهاجمی مغز) میتوان استفاده کرد که در مراکزدرمانی  معدودی در کشور نیز قابل انجام است.