“افزایش فشار مغز که نام لاتین آن امروزه idiopathic intracranial hypertension )IIH) است که میتواند چندان هم خوش خیم نباشد. به دلیل این که برخی از بیماران مبتلا به افزایش فشار خون داخل جمجمه دارای تصویر بالینی نسبتاً تهاجمی با کاهش سریع بینایی هستند.
فشار بالای مغز در چه کسانی دیده میشود؟
به طور کلی، گروه جمعیتی که بیشترین تأثیر را میپذیرد، زنان چاق میانسال هستند که تقریباً ده برابر بیشتر از سایر بیماران تحت تأثیر قرار میگیرند.
ارتباط علّی بین زن بودن، اضافه وزن و افزایش فشار مغز هنوز مشخص نشده است.
چاقی در اکثر موارد مشاهده میشود و با افزایش شیوع چاقی، میزان بروز این تشخیص نیز افزایش مییابد.
کمتر رایج است که IIH در مردان نیز مشاهده شود، این مردان معمولاً در سنین بالاتر هستند و کمتر احتمال دارد که چاق باشند.
این وضعیت در کودکان نادر است و در گروه سنی ۱۲-۱۷ سال از گروه سنی ۲-۱۲ سال شایعتر است.
چه کسانی مستعد افزایش فشار مغز هستند؟
مجموعه‌ای از شرایط به عنوان مرتبط با افزایش فشار مغز شناخته شده‌اند از جمله:
اختلالات غدد درون ریز:
نقص آدرنال
بیماری کوشینگ
کم‌کاری پاراتیروئید
کم‌کاری تیروئید
جایگزینی بیش از حد تیروکسین در کودکان
نارسایی مزمن کلیه
بیماری لوپوس
آیا داروها می توانند فشار مغز را بالا ببرند؟
تتراسایکلین و داکسی‌سایکلین
هورمون رشد
افزایش میزان ویتامین A ناشی از مصرف غذایی یا سایر رتینوئیدها، مانند اسید رتینوئیک، ایزوترتینوئین یا رتینول
تشخیص افزایش فشار مغز
حضور علائم و نشانه های افزایش فشار داخل مغزی
معیارهای اصلاح شده دندی برای تعیین تشخیص افزایش فشار مغز عبارتند از:
عدم وجود نشانه های ضایعه مغزی در معاینه عصبی
بیمار بیدار و هوشیار
هیچ علت دیگری برای افزایش فشار داخل مغزی وجود ندارد
فشار مایع CSF باید بیشتر از ۲۵ سانتی‌متر آب باشد یا ۲۰-۲۵. سانتی‌متر آب با حداقل یکی از نشانه های اضافی زیر:
فلجی عصب شش مغزی
تورم سر عصب بینایی
علایم بالینی
سردرد
مشکلات بینایی (از دست دادن بینایی موقتی یا تدریجی)،
فوتوپسی ( ترس از نور)
درد چشم
تورم سر عصب بینایی نشانه بارز در معاینه فوندوسکوپی است که معمولاً دوطرفه است اما به ندرت ممکن است یک‌طرفه یا حتی غایب باشد، که تشخیص بالینی را دشوار میکند.
معاینه عصبی معمولاً طبیعی است، مگر اینکه نقص میدان بینایی یا فلج عصب شش مغزی گاهی اوقات مشاهده شود.
به چه علت فشار مغز بالا میرود؟
پاتوژنز به خوبی درک نشده است. مکانیسمهای مختلفی پیشنهاد شده‌اند، از جمله :
کاهش جذب مایع مغزی نخاعی
افزایش تولید مایع مغزی نخاعی
افزایش حجم داخل عروقی
افزایش فشار وریدی داخل جمجمه
تغییرات هورمونی
تغییر در کانالهای آکواپورین-۴
ناهنجاری در عملکرد سیستم گلیفماتیک.
تنگی سینوس وریدی به طور فزاینده‌ای به عنوان یکی از عوامل مهم شناخته میشود.، ناهنجاری اولیه محرک است یا یک عامل تقویت‌کننده هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
درمان
در ابتدا برای کنترل افزایش فشار مغز میتوان از راهکار کاهش وزن و استفاده از داروها بهره برد.
کاهش وزن در بیماران با BMI >30 kg/m2
کاهش وزن حدود ۱۵٪ ممکن است درمان‌کننده باشد
مهار کننده‌های کربنیک آنهیدراز
استاتوزلامید
توپیرامات
درمان موارد مقاوم به دارو
گزینه‌های درمان تهاجمی، که معمولاً برای موارد مقاوم به درمان . استنت گذاری در سینوس وریدی تنگ میباشد. نتایج درمان استنت گذاری:
۸۰٪ بهبود سردرد
۹۵٪ بهبود وزوز گوش
۹۰٪ بهبود تورم عصب بینایی
۹۰٪ بهبود علائم بینایی
شکست درمان حدود ۱۳٪ مشاهده شده است.
دکمپرشن وریدی ژوگولر داخلی کمتر شناخته شده است روش جراحی دیگری است که به کار گرفته میشود.
عمل جراحی باریاتریک به عنوان یک استراتژی کاهش وزن جراحی
فنسریشن (برداشتن غلاف عصب بینایی )فقط اگر بینایی در معرض خطر باشد در افزایش فشار مغز انجام میشود.
تخلیه مایع مغزی نخاعی به طور سرپایی یا شنت مایع مغزی نخاعی
تاریخچه شناخت فشار مغز بالا
تاریخ و ریشه شناسی افزایش فشار مغز نخستین بار در سال ۱۸۹۳ توسط هاینریش کینکه گزارش شد و به “مننژیت سروا” نامگذاری شد. اصطلاح “تومور کاذب مغزی” سپس در سال ۱۹۰۴ معرفی گردید.
سایر تشخیص های احتمالی
توده داخل جمجمه
مانند ترومبوز سینوس وریدی
بیماری‌های لِپتومنینژیال (مانند مننژیت)
سخن پایانی
توصیه میشود چنانچه در حال حاضر دچار سردرد تحت حادی هستید که قبلا سابقه از سردرد نداشته اید و به درمانهای سرپایی مقاوم بوده اید به یک پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنید تا بتوان نوع سردرد را تعیین و بر اساس آن درمان مناسب را شروع کرد. به شدت توصیه میشود در موارد سردرد های تحت حاد و مزمن تشخیص داده نشد از مصرف خودسرانه مسکن ها اجتناب کنید.
