امروزه با پیشرفت سطح سلامت جامعه و ارایه خدمات پزشکی نوین، میزان تشخیص بیماری های دوران سالمندی افزایش چشمگیری یافته است. در این راستا نقش پیشگیری از بروز بیماری در اولویت قرار دارد. یکی از سوالات رایج مراجعین به مطب مغز و اعصاب به ویژه در خانواده هایی که از فرد مبتلا به آلزایمر نگهداری میکنند، آگاهی از نحوه پیشگیری از آلزایمر است.
یکی از راههای پیشگیری از آلزایمر بهره مندی از آموزش و فعالیت های ذهنی می باشد.
نقش آموزش و فعالیت های ذهنی در پیشگیری از آلزایمر در سنین سالمندی چیست؟
در گذشته این طور به نظر می رسید که این عوامل تنها در سنین جوانی پیشگیرانه هستند.
نقش آموزش و فعالیت های ذهنی در پیشگیری از آلزایمر ، به ویژه در سنین بالا، به طور گسترده ای مورد مطالعه قرار گرفته است. در حالی که آموزش در دوران کودکی یک عامل محافظتی شناخته شده است، درگیر شدن در فعالیت های تقویت شناختی در میانسالی و سال های پایانی زندگی نیز به نظر می رسد که به کاهش خطر آلزایمر کمک می کند.
اثر حفاظتی آموزش در اوایل زندگی:
آموزش بیشتر در اوایل زندگی با کاهش خطر و پیشگیری از آلزایمر مرتبط است، که احتمالاً به دلیل ایجاد یک ذخیره شناختی بالاتر است. یک متا آنالیز در سال ۲۰۱۸ در مجله پزشکیPsychological Medicine که مطالعه ای بود که بر روی نمونه ای بالغ بر ۴۰۰۰۰ نفر انجام شد، نشان داد که هر سال اضافی آموزش، خطر آلزایمر را حدود ۷% کاهش می‌دهد.https://www.thelancet.com/article/S0140-6736(20)30367-6/fulltext
کمیسیون لنست در مورد آلزایمر (۲۰۲۰) سطح تحصیلات اندک را به عنوان یکی از ۱۲ عامل خطر قابل تغییر (که حدود ۷% از خطر نسبت به جمعیت را شامل می شود) ذکر می کند.
فعالیت های شناختی در میانسالی و اواخر زندگی:
فعالیت های ذهنی در اواخر زندگی مانند مطالعه، حل جدول و معما، یادگیری مهارت های جدید با کاهش خطر آلزایمر( پیشگیری از آلزایمر) مرتبط است، هرچند اثبات causality دشوارتر است.
یک متا آنالیز در سال ۲۰۲۱ در مجله Ageing Research Reviews نشان داد که فعالیت های شناختی در سنین بالا با کاهش حدود ۳۰% خطر آلزایمر مرتبط است.uan et al. (2021). Ageing Research Reviews (Meta-analysis on cognitive activity).
یک مداخله چند جانبه (رژیم غذایی، ورزش، آموزش شناختی) عملکرد شناختی را در سالمندان در معرض خطر بهبود می بخشد.FINGER Trial (2015, 2022). The Lancet
نقش آموزش؛ افزایش ذخیره شناختی است نه پیشگیری مستقیم از پاتولوژی آلزایمر
آموزش و فعالیت های ذهنی در طول زندگی نمی‌توانند از بروز پاتولوژی آلزایمر جلوگیری کنند، اما با افزایش ذخیره شناختی، شروع علائم را به تأخیر می اندازند.
آیا آموزش فقط در سنین جوانی موثر است؟
خیر. در حالی که آموزش زودهنگام تأثیر قوی تری دارد، درگیری شناختی در سنین بالا نیز مهم است.
فعالیتهای تحریک کننده ذهنی (حتی پس از سن ۷۰ سالگی) باعث کاهش سرعت افت شناختی می شود.
نتیجه گیری
آموزش زودهنگام یک عامل محافظتی قوی است (متا آنالیز ها کاهش ریسک حدود ۷٪ به ازا ی هر سال تحصیل را تأیید می کنند).
فعالیت های ذهنی در سنین بالا نیز ریسک را کاهش می دهد (حدود ۳۰٪ در متا آنالیز ها)، و منجر به پیشگیری از آلزایمر میشود. هرچند ممکن است از طریق مکانیزم های متفاوتی عمل کند (حفظ انعطاف پذیری عصبی به جای ساخت ذخیره).
کمیسیون لنست ( ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴) از موثر بودن آموزش در طول زندگی به عنوان بخشی از پیشگیری از آلزایمر حمایت می کند.
سخن پایانی
هم آموزش در دوران کودکی و هم فعالیت های ذهنی در دوران پیری محافظت کننده هستند، اما به شیوه های مکمل عمل می کنند. هرگز برای بهره‌مندی از فعالیتهای شناختی دیر نیست.
……………………………………
منابع:
Livingston et al. (2020). Lancet Commission on Dementia Prevention.
Yuan et al. (2021). Ageing Research Reviews (Meta-analysis on cognitive activity).
FINGER Trial (2015, 2022). The Lancet.
Sandoz et al. (2018). Psychological Medicine (Education meta-analysis). Reply Forward
Add reaction
